انیمیشن یک فرآیند هنری است که با ترکیب تصاویر متوالی و پشت سر هم قرار گرفته به سرعت، حرکت و واقعیت به تصاویر بخش می‌دهد. این هنر به وسیله‌ی ایجاد تغییرات کوچک در تصاویر و نمایش آنها به سرعت بالا، ایلوزیون حرکت را بوجود می‌آورد. انیمیشن می‌تواند به شکل‌های مختلفی نمایش داده شود، از جمله فیلم‌ها، کارتون‌ها، تبلیغات تلویزیونی، بازی‌های رایانه‌ای، وب‌سایت‌ها و موارد دیگر. این هنر به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و جذاب‌ترین ابزارهای برای ارتباط با تماشاگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند افکار، احساسات و داستان‌های متنوع را به شیوه‌های جذاب و زیبا منتقل کند.
توسعه تکنولوژی‌های رایانه‌ای و نرم‌افزارهای متنوعی مانند افترافکت و موهو در دنیای انیمیشن به ایجاد امکانات و ابزارهای قدرتمندی برای ایجاد انیمیشن‌های حرفه‌ای کمک کرده است. همچنین با پیشرفت وب و نرم‌افزارهای طراحی و انیمیشن‌سازی، امکان ایجاد انیمیشن‌های تعاملی و پویا در وب‌سایت‌ها به حدی رسیده که تجربه کاربری را به شدت بهبود می‌بخشد. در نهایت، انیمیشن به عنوان یکی از مهم‌ترین وسایل برای ارتقاء محتوای دیدنی، آموزشی، تبلیغاتی و سرگرمی، نقش بسزایی در ارتقاء صنعت سرگرمی، تبلیغات و انتقال ایده‌ها در دنیای امروز ایفا می‌کند.
مراحل کلی ساخت انیمیشن
اگر به تازگی به دنیای انیمیشن وارد شده‌اید و مشغول سفر در این زمینه هستید، اولین مرحله برای شما این است که فرآیند ساخت فیلم انیمیشن را درک کنید. پیشنهاد می‌کنم این مقاله را مطالعه کنید تا با کلیت روند تولید یک انیمیشن سه‌بعدی کامپیوتری آشنا شوید. باید بدانید که روند تولید انیمیشن‌ها بین افراد و استودیوها به طور کامل متفاوت است. این مقاله به صورت خلاصه مراحل ساخت انیمیشن، به ویژه فیلم‌های سه‌بعدی کامپیوتری، را توضیح می‌دهد. پس تا انتهای این مقاله با من همراه باشید.
1- مرحله پیش تولید
در مرحله پیش تولید، ابتدا نقشه‌ریزی انجام می‌شود تا محتوای فیلم مشخص شود. این شامل تعیین محل استودیو، ابزارها، نرم‌افزارها و سبک فیلم می‌شود. در صورتی که انتخاب به سمت انیمیشن باشد، انتخاب نرم‌افزارهای مناسب و نرم‌افزار پایه بسیار اهمیت دارد. پس از تعیین جزئیات فنی، نویسندگان فیلم فرآیند نگارش فیلمنامه را آغاز می‌کنند و در این مرحله، نیاز به صدابرداری نیز حس می‌شود. صدابرداری شامل ضبط دیالوگ‌هایی است که انیماتورها برای انیمیشن کردن کاراکترها به آنها نیاز دارند.
همچنین در این مرحله، تیپ و شخصیت‌های کاراکترها تعیین می‌شود. تیپ کاراکتر شامل ویژگی‌هایی مانند اندازه، اخلاق و خصوصیات آنها مثل زرنگی، احمقی، قلدری و سایر ویژگی‌هاست. این اطلاعات پس از طراحی کاراکترها به تیم مدل‌سازی ارائه می‌شود تا شخصیت‌ها به درستی به نمایش درآیند.
2- استوری بورد
همانطور که برای اجرای پروژه‌های ساختمانی ابتدا نیاز به طراحی و نقشه‌کشی داریم، برای ساخت انیمیشن نیز لازم است که ابتدا یک اسکریپت تهیه شود. این اسکریپت باید براساس کارکرد و محتوای انیمیشن، شامل جزئیات و کلیت داستان باشد. ایجاد اسکریپت از طریق تفکر، خلاقیت و تامل میسر خواهد بود.
برای شروع این فرآیند، بهتر است ابتدا یک خلاصه از فیلمنامه خود بنویسید و هدف و جهت انیمیشنتان را به صورت واضح مشخص کنید. پیش از نوشتن اسکریپت کامل انیمیشن، مراحل و پیشرفت داستان را به صورت کتبی بر روی کاغذ یادداشت کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد تا هدف نهایی، مخاطبان هدف و پیام اصلی انیمیشنتان را بهتر شناسایی کنید.
با این رویکرد و با توجه به خلاصه داستان، از تخیل و خلاقیت خود برای تدوین اسکریپت نهایی استفاده کنید. به یاد داشته باشید که انیمیشن‌ها اغلب به عنوان وسیله‌ای برای انتقال پیام‌ها و ارزش‌های انسانی به مخاطبان استفاده می‌شوند. بنابراین، به وضوح تعیین کنید که انیمیشن شما چه پیامی را به مخاطبان خود منتقل می‌کند و از چه طریقی این هدف را خواهد داشت.
3- پری‌ویز (Previs)
پیش از ورود به مراحل تولید انیمیشن، یک مرحله بسیار حیاتی وجود دارد که باید از صحت و صحنه‌های داستانمان اطمینان حاصل کنیم. این مرحله به عنوان “پری‌ویز” یا “پیش‌تجسم” شناخته می‌شود. در این مرحله، از مدل‌های سه‌بعدی برای روایت داستان استفاده می‌کنیم و نسخه اولیه‌ای از انیمیشن را به نمایش می‌گذاریم. هدف اصلی این مرحله، تمرکز بر روایت داستان و ایجاد جذابیت آن است و نه جزئیات فنی.
با استفاده از نرم‌افزارهای سه‌بعدی، مدل‌ها را ساخته و اجزا را در آنها قرار می‌دهیم. سپس زوایا و حرکت دوربین را تنظیم می‌کنیم و حرکات ابتدایی برای کاراکترها یا اجزای صحنه را ایجاد می‌کنیم تا بفهمیم چه اتفاقی در داستان رخ می‌دهد. این فرآیند، تمرکز فقط بر روایت رخدادها را دارد و جزئیات بیشتری از مراحل بعدی تولید انیمیشن را پوشش نمی‌دهد.
حتما بخوانید: مراحل ساخت موشن گرافیک حرفه ای [5 مرحله – صفر تا 100]
4- انتخاب سبک مناسب انیمیشن
در انیمیشن، انواع مختلفی وجود دارند که شما می‌توانید با توجه به کسب و کار و هدف خود، آن را ایجاد نمایید. هر سبک از انیمیشن دارای جنبه‌های مثبت و منفی است که باید مورد توجه قرار گیرد. سبک‌های رایج انیمیشن شامل موارد زیر هستند:
- انیمیشن دو بعدی: در این نوع انیمیشن، شخصیت‌ها و صحنه‌ها به صورت دو بعدی و با استفاده از کمپیوتر یا دستی طراحی می‌شوند. این نوع انیمیشن برای فیلم‌ها، تلویزیون، کلیپ‌ها و کارتون‌ها استفاده می‌شود.
- انیمیشن وایت برد: این نوع انیمیشن از ترکیب تصاویر و جلوه‌های وایت برد استفاده می‌کند و برای ارائه محصولات و خدمات مختلف و همچنین تبلیغات استفاده می‌شود.
- انیمیشن تایپوگرافی: در این نوع انیمیشن، متن‌ها و عناوین با استفاده از حرکات زیبا و جذاب به تصویر کشیده می‌شوند، که اغلب برای ایجاد آهنگ‌های موسیقی و ویدئوهای معرفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- انیمیشن اینفوگرافیک: در این نوع انیمیشن، اطلاعات و داده‌ها به صورت گرافیکی و جذاب نشان داده می‌شوند. این نوع انیمیشن برای تبیین مفاهیم پیچیده، آموزشی، و ارائه اطلاعات می‌تواند مؤثر باشد.
- انیمیشن هندکرافت: در این نوع انیمیشن، با استفاده از فیگورها و اشیاء کوچک و دست‌ساز، صحنه‌ها و وقایع به واقع‌گرایی نزدیک ساخته می‌شود. این نوع انیمیشن به عنوان یک هنر دستی محبوب استفاده می‌شود.
و البته راه‌های دیگری نیز برای ایجاد انیمیشن وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید. با توجه به نوع کسب و کار و هدفی که دنبال می‌کنید، بهتر است که سبک مناسبی انتخاب کنید که بازخورد واقعی و مطلوبی را ایجاد کند.
5- طراحی کاراکترها و اشیاء
در این مرحله، بسته به ابعاد و نیازهای پروژه انیمیشنی خود، باید شخصیت‌ها و اشیا مورد نیاز را طراحی مجدد کنیم.
در پروژه‌های سه بعدی، این اشیا شامل ایجاد کاراکترها، طراحی محیط هر صحنه و اشیا و وسایل موجود در آنها خواهد بود. ما از طراحی‌های مفهومی و ساخت مدل‌های اولیه به عنوان مرجع استفاده می‌کنیم تا این بخش را پیش ببریم و تکمیل کنیم. سپس این مدل‌ها را به متخصصین ریگ‌بندی ارائه می‌دهیم تا در فضای سه بعدی کنترلگرهایی به آنها اضافه کنند تا بتوانیم آنها را در مرحله انیمیت به راحتی جابجا و دستکاری کنیم.
در پروژه‌های دو بعدی، طراحی پس‌زمینه، نهایی‌سازی طراحی کارتون‌ها و در صورت لزوم، ریگ‌بندی کاراکتر در نرم‌افزارهای دو بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مرحله، ساخت محیط هر صحنه، عروسک‌ها، اشیا موجود در صحنه و اجزای مختلف لباس‌ها اصلاح و بهبود داده می‌شود.
6- متحرک سازی
تولید فیلم انیمیشن، به خصوص متحرک‌سازی، یکی از مراحل حساس و حیاتی است. بعد از ایجاد طرح‌ها و مدل‌های سه بعدی و تخصیص متریال، فرآیند متحرک‌سازی یا انیمیت کردن آغاز می‌شود که معمولاً آخرین مرحله تولید است. با این حال، باید توجه داشت که انیمیشن یا متحرک‌سازی مختص به اجسام یا کاراکترها نیست و می‌تواند در هر مرحله‌ای از تولید انجام شود.
نرم‌افزارهای متحرک‌سازی مختلف، راهکارهایی منحصر به فرد را ارائه داده‌اند. به عنوان مثال، در نرم‌افزار Poser، موتوری به نام “Walking” وجود دارد که حرکات انسانی مختلف را شبیه‌سازی می‌کند و کار انیماتور را آسان‌تر می‌کند. همچنین، نرم‌افزار مایا نیز امکانات ویژه‌ای برای متحرک‌سازی دارد و به عنوان بهترین نرم‌افزار برای این منظور شناخته می‌شود.
بطور کلی، تمامی نرم‌افزارهای متحرک‌سازی از یک قاعده و منطق مشترک برای متحرک‌سازی استفاده می‌کنند. اصلی‌ترین عنصر برای متحرک‌سازی، عامل حرکت تصاویر پشت سر هم است که به آن “نرخ فریم” نیز معروف است. این نرخ فریم تعیین می‌کند که در هر ثانیه چند تصویر (فریم) پخش شود، که باعث ایجاد حرکت پیوسته و بدون وقفه در انیمیشن می‌شود. در نهایت، توانمندی‌ها و ویژگی‌های نرم‌افزارهای متحرک‌سازی می‌تواند بسته به نیازها و نوع پروژه متفاوت باشد، و برای هر کاربرد خاص، انتخاب بهینه‌ترین نرم‌افزار ممکن است.
7- بافت‌دهی | نورپردازی | رندرگیری
در انیمیشن‌های سه بعدی، این مرحله از فرآیند ساخت معمولاً به‌عنوان “بافت‌بندی و تکسچردهی” شناخته می‌شود. این مرحله اصطلاحاً به “UV Mapping” نیز معروف است. در این مرحله، با استفاده از نقشه‌های UV، سطوح مختلف مدل‌ها به قطعات مختلف از تصویر اصلی نگاشته می‌شوند. این نقشه‌ها به صورت یک برنامه‌ریزی کارآمد، کمک می‌کنند تا جنس‌ها و بافت‌های مختلف به درستی به مدل‌ها اختصاص داده شوند.
این مرحله برای انیمیشن‌های سه بعدی بسیار حیاتی است؛ زیرا به وسیله‌ی آن تعیین می‌شود که جنس‌ها و بافت‌ها به کدام بخش‌های مدل‌ها تخصیص یابند. این جنس‌ها و بافت‌ها می‌توانند متنوع باشند؛ برای مثال، برای شبیه‌سازی مواد مختلف مانند فلزات، پلاستیک‌ها، پوست بدن انسان و غیره استفاده می‌شوند.
پس از مرحله بافت‌بندی و تکسچردهی، فرآیند نورپردازی آغاز می‌شود. در این مرحله، از منابع نور مجازی استفاده می‌شود تا نورهای مختلف به نمایش درآیند. این نورها نماینده‌های عملکرد نور در طبیعت هستند و باعث ایجاد افکت‌ها و نقشهای مختلف روی تصاویر ضبط شده می‌شوند.
لازم به ذکر است که این مراحل، علاوه بر انیمیشن‌های سه بعدی، برای انیمیشن‌های دو بعدی نیز به کار می‌روند و در پروژه‌های استاپ موشن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
8- تدوین | اصلاح رنگ
پس از اتمام فرآیند کامپوزیت و تلفیق فریم‌ها در نرم‌افزارهای مختلف، مرحله بعدی این است که این فریم‌ها را به نرم‌افزار ویرایشی بازگردانیم و جایگزین آنها با نماهای سه بعدی انجام می‌دهیم. به عبارت دیگر، این به معنای جایگزینی نماهای انیمیشنی با نماهای سه بعدی است. در این مرحله، اولین بار می‌توانیم نسخه‌ی اولیه فیلم را در نرم‌افزار ویرایش مشاهده کنیم. با این حال، هنوز نمی‌توان آن را به عنوان نسخه نهایی تلقی کرد، زیرا نیاز است که نماهای انیمیشنی رنگ‌های مناسبی داشته باشند.
تنظیم رنگ به این معناست که رنگ هر نما به صورت جداگانه تغییر داده می‌شود تا با نماهای قبلی و بعدی هماهنگ باشد. همچنین، در این مرحله تلاش می‌شود تا نماهای سیاه یا سفید به میزان مناسبی باشند و اغلب نیاز است که تطابق بصری بین نماها بهبود یابد. به عبارت دیگر، برای حصول از اثرات مطلوب، ممکن است لازم باشد فضای بصری برخی از نماها تغییر یابد. به عنوان مثال، اگر شخصیت اصلی در یک سفر تخیلی وارد یک جنگ وحشتناک باشد که پر از ترس و وحشت است، با تغییر رنگ نماهای مرتبط با جنگل ترسناک، می‌توان این احساس ترس و وحشت را در بین مخاطبان تشدید کرد.
9- موسیقی | صداگذاری
در پایان، با ترکیب موسیقی همراه با افکت‌های صوتی مانند صدای قدم زدن، صدای باد و دیالوگ‌های کاراکترها، به انیمیشن اضافه می‌شوند. حتی اگر این موارد طبیعی به نظر بیایند، باید به یاد داشت که انیمیشن به معنای ساختن یک دنیای جدید از صفر است و همه چیز باید از ابتدا خلق شود. در انیمیشن‌های حرفه‌ای، تیم تخصصی‌ای برای تولید تمامی صداهای موجود در فیلم وجود دارد، اما در پروژه‌های ساده‌تر، از آرشیو صداهای آماده که در سایت‌های آنلاین یا پک‌های نرم‌افزاری موجود است، استفاده می‌شود.
در پایان، طراح صدا، موسیقی فیلم را به همراه صدای محیط و دیالوگ کاراکترها در یک محیط، ترکیب می‌کند و شدت هرکدام را نسبت به یکدیگر تنظیم می‌کند. این فرآیند که با نام Leveling شناخته می‌شود، پس از اتمام مراحل ساخت انیمیشن، نهایتاً به نسخه نهایی انیمیشن با صدا و موسیقی کامل و افکت‌های تصویری آماده برای پخش می‌رسد و می‌تواند به توزیع‌کنندگان ارائه شود.
کلام آخر
خوب است، اکنون که با مراحل ساخت فیلم انیمیشن آشنا شدید، باید به این نکته توجه داشته باشید که برای تبدیل شدن به یک فیلم‌ساز حرفه‌ای، نیاز به دانش بیشتری دارید. ساخت یک فیلم انیمیشن دیجیتالی مراحل زیادی را شامل می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند در تمام این مراحل مثل مدل‌سازی، نورپردازی، فیلمبرداری و انیمیشن، ماهر باشد.
ضمناً، توجه داشته باشید که در کلاس‌های درسی هم مشاهده می‌شود که ما ایرانی‌ها به کارهای گروهی در فیلم‌سازی، به ویژه انیمیشن، علاقه کمتری داریم و تمایل داریم تمام امور را به صورت انفرادی انجام دهیم. این رویکرد منجر به عدم پیشرفت ما در صنعت انیمیشن خواهد شد و نتیجه‌ای جز سرخوردگی نخواهد داشت. به عنوان مثال، در فرایند انیمیشن‌سازی، بهتر است به صورت گروهی عمل کرده و مدل‌سازی، نورپردازی، انیمیشن و کارگردانی را به اعضای تیم مختلف واگذار کنیم. این امر می‌تواند کیفیت نهایی اثر شما را بهبود بخشد و پیشرفت بیشتری را برای شما به همراه داشته باشد.
